اختصاص تسهیلات کلان به شرکت های بزرگ و محروم ماندن بنگاه های کوچک از منابع بانکی

رئیس پژوهشکده پولی بانک مرکزی با رد انگاره های کاهش نرخ سود برای بهبود رشد اقتصادی، تسهیل دسترسی بنگاه های اقتصادی به منابع مالی را اولویت اصلی سیاست گذاری پولی دانست و به تشریح چگونگی بلعیده شدن تسهیلات کلان بانکی توسط شرکت های بزرگ و محروم ماندن شرکت های کوچک از منابع بانکی پرداخت.

  
فرهاد نیلی در گفت وگو با فارس، با بیان اینکه سهم هزینه تسهیلات بانکی در کل تراز هزینه یک بنگاه قابل توجه نیست، گفت: بررسی صورت های مالی شرکت های بورسی نشان می دهد تنها 5 درصد از هزینه تولید بنگاه مربوط به هزینه تامین مالی و پرداخت سود تسهیلات بانکی است.نیلی در پاسخ به این سوال که آیا سهم هزینه تامین مالی (تسهیلات) در بنگاه های کوچک و متوسط بیشتر نیست، اظهارداشت: بله؛ این یکی از همان انگاره ها است، اما زمانی می توان براساس این انگاره سیاست گذاری کرد که کار مطالعاتی جامعی نسبت به سهم هزینه تامین مالی در این نوع بنگاه ها شده باشد. اما فعلا به دلیل فقدان آمارهای قابل اتکا در مورد ساختار هزینه بنگاه های کوچک و متوسط، بررسی های ما محدود به شرکت های بورسی است.وی افزود: به عنوان مثال وقتی نرخ سود از 20 درصد به 24 درصد افزایش می یابد، هزینه تامین مالی 20 درصد (یا 4 واحد درصد) رشد می  کند و این افزایش هزینه واقعا هزینه تولید را چندان افزایش نمی دهد؛ شما به 100 بنگاه اقتصادی مراجعه و بررسی کنید سهم دستمزد، مواد اولیه و واسطه ای و در مقابل هزینه تامین مالی چقدر است؛ بنده به اتکای بررسی دقیق ساختار هزینه شرکت های بزرگ معتقدم تامین مالی کمترین سهم را از هزینه تولید دارد.این کارشناس اقتصادی با بیان این که سهم هزینه دستمزد از هزینه کل تولید بالاتر است، تصریح کرد: هر سال هم 20 تا 25 درصد نرخ دستمزد افزایش می یابد و از طرف دیگر این هزینه به شدت غیرمنعطف است و به غیر از مورد کارگران غیرایرانی، هزینه اخراج کارگر ایرانی برای کارفرما زیاد است.

دسترسی به تسهیلات از هزینه تسهیلات مهم تر است

نیلی با اشاره به مذاکراتی که با برخی فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان داشته است، گفت: تولیدکنندگان مدعی بودند هزینه تسهیلات برای آنها اولویت نیست بلکه «دسترسی به تسهیلات» در اولویت اول قرار دارد.وی افزود: با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور که خیز گرفتن تولید و خروج از رکود مهم ترین دغدغه سیاستگذار است لازم است تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از طریق برقراری خطوط اعتباری مورد توافق بین بانک و بنگاه در دستور کار قرار بگیرد.نیلی ادامه داد: مشکل بنگاه های اقتصادی در شرایط فعلی، سرمایه گذاری نیست. لازم است بانک ها هم خود را معطوف به تامین سرمایه در گردش کنند. در این قضیه از نظر نیلی، دعوای بر سر نرخ، آدرس غلط دادن به بانک و بنگاه است.طبق تحلیل این کارشناس بانکی با توجه به این که بازار اعتبار با مازاد تقاضا مواجه است، اطمینان دهی به تولید کنندگان واقعی برای تامین سرمایه در گردش مورد نیاز ایشان، مهم ترین نکته ای است که باید در گفت وگو بین بانک و بنگاه مد نظر قرار گیرد؛ البته باید اعتراف کرد که متاسفانه چنین چارچوبی شکل نگرفته و بانک ها تنها موفق شده اند خطوط اعتباری را تنها برای چند بنگاه بزرگ اقتصادی به وجود آورند.

مشکل بانک ها سیاه چاله هایی است که اعتبارات را برنمی گردانند

وی با بیان اینکه مشکل بانک ها سیاه چاله هایی است که پول در آن تزریق شده اما باز نمی گردد، افزود: فرض کنید بانک با 100 بنگاه برای اعطای تسهیلات در سطح یک میلیارد تومان در حال مذاکره است، اما به یک باره تقاضای تسهیلات 100 میلیارد تومانی از سوی یکی از شرکت های بزرگ متنفذ روی میز قرار می گیرد و بانک نمی تواند در برابر این تقاضا مقاومت کند و آن تسهیلات هم به مطالبات معوق تبدیل می شود.

تامین مالی پروژه های بزرگ باید از سیستم بانکی خارج شود

وی با بیان اینکه تسهیلات پرداختی به پروژه های بزرگ دو تا سه سال بعد به بانک برمی گردد، تصریح کرد: بنابراین وقتی بانک به آن بخش ها اعتبار می دهد، عملا امکان تامین مالی بسیاری از بنگاه ها را از دست می دهد. تسهیلات اعتباری یک متغیر دو بعدی مبلغ-مدت است و تفاوت ندارد اگر مبلغ ثابت و مدت دو برابر و برعکس باشد چرا که وقتی پول از بانک خارج می شود دیگر تا اطلاع بعدی پول در اختیار بانک نیست.نیلی با اشاره به اینکه از این به بعد باید پروژه های بزرگ به جای سیستم بانکی از طریق بازار سرمایه تامین مالی شوند، اظهارداشت: همانند بسیاری از کشورها، بنگاه های فعال صاحب نام، خودشان باید اوراق منتشر کنند و در آن زمان مجبور به شفاف سازی عملکرد خواهند شد.به گفته وی تامین مالی شرکت های بزرگ در سیستم بانکی موجب محروم شدن صدها شرکت از تسهیلات می  شود.